Agemmay n teqvaylit
Tuget tameqran n yisekkilen n ugemmay swayes nettaru taqvaylit d wid n tlatinit. Slid « ɣ » akked « ε », wigi ussan-d seg tegrikit. Isekkilen yettawin tineqqiṭ ddaw-sen, nettaru yes-sen imesla ufayen, anagar ḥ. Isekkilen yettawin akafu nnig-sen, nettaru yes-sen izegnaggaɣen n [c] d [j]. Isekkilen [o], [p], nettaru yes-sen imesla yezgan deg wawalen imnekcamen.
Deg ugemmay unnim n teqvaylit llan 32 n yisekkilen : 30 n tergalin akked d 4 n tiɤra. Isekkilen-nniḍen, am « ṛ, ṣ, o, p» d timerna i d-rennun γef wid n ugemmay unnim.
Ma d imesla n tutlayt, llan azal n 39. Yal imesli nettaru-t s yiwen kan n usekkil, d aḥerfi neɣ d ussid. Anda yebɣu yili deg wawal, talɣa-s d yiwet : zwir, tazwara, yezwar.
Agemmay n tutlayt taqvaylit yettas-d akk-a :
| Asekkil | Isem-is | Azal-is deg API | Amedya |
|---|---|---|---|
| a, A | a, aɣra | [æ], [a] | agur, aman, affar, azal |
| b, B | ba | [b] | abbu, bibb, bbeẓ |
| c, C | ca | [š], [∫] | iclem, uccen, ticci |
| č, Č | yeč | [tš], [t∫] | ečč, aberčečču |
| d, D | yeč | [d], [ḏ], [δ] | adrar, tudert, idis |
| ḍ, Ḍ | ḍar | [ḍ], [ð] | aḍar, avlaḍ, ḍlu |
| e, E | ilem | [∂] | ers, izem, anef |
| f, F | fa | [f] | afus, ifer, ilef |
| g, G | ga | [g][ǥ] | agellid, amergu, ggal |
| ǧ, Ǧ | yeǧ | [ʤ] | ajeǧǧig, tiǧǧin, taǧǧewt |
| h, H | ha | [h] | awelleh, ahicur, ih ! |
| ḥ, Ḥ | ḥim | [ḥ], [ħ] | aḥallum, aḥlalas |
| i, I | iɣri | [i], [ị] | itri, izi, imi |
| j, J | ja | [ʒ] | ajlal, tiji, inijel, iṭij |
| k, K | ka | [k], [ḵ] | akal, ikil, asaka, tikli |
| l, L | la | [l] | alim, tallumt, uffal |
| m, M | ma | [m] | imir, aman, udem |
| n, N | na | [n] | inigi, aslen, annar |
| o, O | o | [o] | Rome, Roland |
| p, P | pa | [p] | Pierre, Paris |
| ɣ, Ɣ | ɣar | [ɣ] | iɣil, aɣrum, alɣem, allaɣ |
| q, Q | qil | [q],[ʁ] | aqadus, aberwaq |
| r, R | ra (rar) | [r] | amrar, iri, urar |
| [ṛ] | amnar, rwu, aɣrum | ||
| s, S | sa (sar) | [s] | usu, tasa, tismin |
| [ṣ] | tasebḥit, aslaḍ, ssif | ||
| t, T | ta | [t] | tata, atrar, aserwet |
| ṭ, Ṭ | ṭar | [ṭ], [ŧ] | aṭas, iṭij, ifeṭṭiwej |
| u, U | u, uɣru | [u] | ul, ulmu, usu |
| v, V | va | [v] | vava, lvaz |
| w, W | wa | [w] | awal, acwir, ayyaw |
| x, X | xa | [x] | axxam, asyax, talext |
| y, Y | ya | [j] | aylew, ayyur, tarrayt |
| z, Z | za | [z] | uzzal, izem, annuz |
| ẓ, Ẓ | ẓar | [ẓ] | iẓi, aẓar, laẓ, uẓu |
| ε, Ɛ | εa | [ɛ] | aεwin, aεrav, sεu |
Tamawt :
Ad naru isekkilen « ṛ » akked « ṣ » mi ara izmiren kan ad ssemgirden gar wawalen deg talɣiwin-nsen tiḥerfiyin :
- fuṛṛ => furr
- faṛes => fares
- ṛbu => rbu
- ṣṣif => ssif
- ṣṣerr => sserr
- aṣufi => asufi
- ṣeyyed => seyyed
share buttons